رفتار آبی رودخانه ی اوجان در شبکه ی ژئونروتیک

ماهیّت بیشتر رفتارهای هیدرولوژیکی رودخانه­ها تابع شرایط اقلیمی و زمین­شناسی حاکم بر محیط در زمان­های گذشته است که با مطالعه ی آثار و شواهد پالئوژئومورفولوژی می­توان به دلایل رفتار فعلی شبکه­های آبی پی­برد. جریان کلی رودخانه­ها و سیلاب­ها در حوضه ی رود اوجان (دشت آسپاس) جنوب شرقی- شمال­غربی است، در حالی­که جریان آب­ها در شرق و غرب حوضه ی مورد مطالعه (دشت­های نمدان و بکان) و بطور کلی در سیستم داربستی کُر شمال­غربی- جنوب­شرقی و برخلاف رود اوجان است. در این پژوهش به­دنبال پاسخ به این رفتارهای رودخانه ی اوجان در شبکه نروتیک در طول زمان بوده و در بررسی این رفتار به­جای استفاده از روابط هیدرولوژی و نزولات جوی از روابط سیستم نرونتیک شبکه ی زهکش و ژئونرون­های مجازی، توپوگرافی و زمین­شناسی (شبکه ی عصبی) استفاده شد. دستاورد تحقیق نشان می دهد با تغییر اقلیم منطقه در کواترنر و آب­شدن ورقه­های یخی در میانه ی دشت، حوضه ی رود اوجان به­عنوان یک توپوژئونرون ایزوله درآمده و حوضه ی آبی مستقلی را در حوضه آبی کُر به­وجود آورده و در اثر پاره شدن حوضه از طریق تنگ بُراق به جمع آبراهه­های رود کُر پیوسته است. بعد از مدّتی مخروط افکنه ی عظیمی در جنوب حوضه ایجاد و مانند یک سد مانع، از عبور جریان به سمت رودخانه ی سیوند (رودخانه زمان­بیگ) جلوگیری کرده و حوضه به­شکل پالئوتوپوژئونرون درآمده که در اثر تحولات بعدی استقلال نسبی خود را از دست داده و تبدیل به یک توپوژئونرون شده است.